Μαρτιάλις, Μάρκος Βαλέριος

(Marcus Valerius Martialis, Βίλβιλις, Ισπανία 40; – 104;). Λατίνος επιγραμματοποιός. Πήγε στη Ρώμη για νομικές σπουδές, ωστόσο στράφηκε στην ποίηση και απέκτησε την εύνοια του αυτοκρατόρων Τίτου και του Δομιτιανού. Έζησε στην αυτοκρατορική αυλή της Ρώμης, από το 64 έως το 98, και όταν επέστρεψε στην Ισπανία άσκησε καυστική σάτιρα για τη διαφθορά των ηθών της Αιώνιας Πόλης. Άφησε 15 βιβλία Επιγραμμάτων (Epigrammaton libri), τα τρία εκ των οποίων τιτλοφορούνται De Spectaculis (Περί θεαμάτων), το οποίο γράφτηκε το 80 για τα εγκαίνια του Κολοσσαίου, Xenia και Apophoreta, που σχετίζονται με τα δώρα των ξένων. Τα στιχουργήματα του Μ., γραμμένα στην πλειονότητά τους σε ελεγειακά δίστιχα, διακρίνονται για τις εκδηλώσεις σεβασμού απέναντι σε πλαστά πρόσωπα, αλλά το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι οι ακριβείς, ρεαλιστικές παρατηρήσεις του και κυρίως η σάτιρα. Ο Μ. σατίρισε, με την εξαιρετική ευστροφία του και στους στίχους του, τον τρόπο ζωής και τους ανθρώπους της εποχής του, είτε τονίζοντας τη γραφικότητά τους είτε διακωμωδώντας τον αστείο ή παράδοξο χαρακτήρα τους. Σελίδα από ένα χειρόγραφο των «Επιγραμμάτων» (6ος αι.) του Λατίνου ποιητή Μάρκου Βαλέριου Μαρτιάλιου (Κορσινιανή Βιβλιοθήκη, Ρώμη).